EN Trong năm 2023, chính sách bảo hiểm xã hội sẽ có nhiều sự thay đổi do bị ảnh hưởng bởi điều chỉnh quy định về độ tuổi lao động và mức tiền lương cơ sở.
1. Tăng độ tuổi nghỉ hưu đối với toàn bộ lao động
Trong năm 2023, độ tuổi nghỉ hưu của những người lao động làm việc trong điều kiện bình thường được xác định như sau:
- Lao động nam: Từ đủ 60 tuổi 09 tháng.
- Lao động nữ: Từ đủ 56 tuổi.
Ngoài ra, nếu có thêm các yếu tố như bị suy giảm khả năng lao động; có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò; có đủ 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm,…, người lao động còn có thể nghỉ hưu sớm hơn từ 05 đến 10 tuổi so với độ tuổi nêu trên.
Theo đó, có thể thấy so với quy định hiện hành của Bộ luật Lao động 2019, độ tuổi nghỉ hưu của lao động nam trong điều kiện bình thường đã tăng thêm 09 tháng và lao động nữ đã tăng thêm 08 tháng.
“Khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động 2019:
2. Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035.
Kể từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 04 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng đối với lao động nam và 04 tháng đối với lao động nữ.
Theo đó, tuổi nghỉ hưu sẽ được điều chỉnh tăng theo lộ trình nhất định cho đến khi nam đủ 62 tuổi vào năm 2028 và nữ đủ 60 tuổi vào năm 2035.”
2. Dự kiến tăng mức lương hưu tối thiểu hàng tháng
Trong năm 2022, Chính phủ trình Quốc hội đề xuất tăng lương cơ sở từ 1.490.000 triệu đồng/tháng lên 1.800.000 đồng/tháng, dự kiến thực hiện từ ngày 01/7/2023. Tại phiên họp Quốc hội, nhiều Đại biểu đã đề nghị tăng lương ngay từ 01/01/2023 thay vì 01/7 như đề xuất để góp phần giảm bớt khó khăn, bảo đảm đời sống cho người dân.
Nếu đề xuất được thông qua thì mức hưởng lương hưu tối thiểu của những người lao động tham gia bảo hiểm xã hội nghỉ hưu vào năm 2023 cũng sẽ được tăng theo do quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014, mức hưởng lương hưu thấp nhất khi tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là bằng mức lương cơ sở.
Do đó, nếu mức lương cơ sở tăng thì mức hưởng lương hưu thấp nhất mà người lao động được nhận khi về hưu cũng sẽ đạt mức 1.800.000 đồng/tháng.
3. Sắp tăng trợ cấp BHXH về thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, tử tuất
Việc chuẩn bị tăng lương cơ sở có ảnh hưởng rất lớn đến chính sách bảo hiểm xã hội năm 2023. Theo đó, nếu sang năm 2023, lương cơ sở tăng, các khoản trợ cấp sau đây cũng sẽ tăng theo:
3.1. Tăng mức trợ cấp dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau
Theo quy định tại khoản 3 Điều 29 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi ốm đau được tính như sau:
Mức trợ cấp dưỡng sức sau ốm đau/ngày = 30% x Mức lương cơ sở
Theo đó, nếu lương cơ sở tăng lên thành 1.800.000 đồng/tháng thì mức hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau sẽ tăng lên thành 540.000 đồng/ngày.
3.2. Tăng mức trợ cấp 1 lần khi sinh con hoặc nuôi con nuôi
Theo quy định tại Điều 38 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, lao động nữ sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi sẽ được trợ cấp 1 lần theo mức sau:
Trợ cấp 1 lần khi sinh con hoặc nuôi con nuôi/con = 2 x Mức lương cơ sở
Lưu ý: Trường hợp sinh người mẹ con nhưng chỉ có cha tham gia BHXH hoặc người mẹ có tham gia BHXH nhưng không đủ điều kiện hưởng thì người cha sẽ được thanh toán loại trợ cấp này.
Theo đó, nếu mức lương cơ sở tăng, mức trợ cấp 1 lần khi sinh con hoặc nuôi con nuôi của người lao động cũng sẽ tăng lên 3.600.000 đồng/con.
3.3. Tăng mức dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản
Theo quy định tại khoản 3 Điều 41 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, mức hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau thai sản của lao động nữ được tính như sau:
Mức trợ cấp dưỡng sức sau ốm đau/ngày = 30% x Mức lương cơ sở
Theo đó, nếu lương cơ sở tăng thì mức hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản năm 2023 cũng sẽ tăng lên 540.000 đồng/ngày.
3.4. Tăng mức trợ cấp 1 lần khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Theo quy định tại Điều 48 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp dẫn tới suy giảm khả năng lao động từ 5% đến 30% sẽ được nhận trợ cấp 1 lần.
Mức trợ cấp này được bao gồm cả trợ cấp tính theo mức độ suy giảm khả năng lao động và trợ cấp tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội. Trong đó, mức trợ cấp tính theo mức độ suy giảm lao động được xác định như sau:
Trợ cấp = 5 x Mức lương cơ sở + (Tỷ lệ % suy giảm lao động – 5) x 0,5 x Mức lương cơ sở
Như vậy, nếu lương cơ sở được tăng như đề xuất, mức trợ cấp 1 lần tính theo mức độ suy giảm lao động khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp sẽ tăng lên 9.000.000 đồng nếu suy giảm 5% khả năng lao động; sau đó cứ suy giảm thêm 1% được hưởng thêm 900.000 đồng.
3.5. Tăng mức trợ cấp hàng tháng khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Theo quy định tại Điều 49 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người lao động bị tai nạn lao động,bệnh nghề nghiệp dẫn tới suy giảm khả năng lao động từ 31% trở lên sẽ được nhận trợ cấp hàng tháng.
Mức trợ cấp này được bao gồm cả trợ cấp tính theo mức độ suy giảm khả năng lao động và trợ cấp tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội. Trong đó, mức trợ cấp tính theo mức độ suy giảm lao động được xác định như sau:
Trợ cấp/tháng = 30% x Mức lương cơ sở + (Tỷ lệ % suy giảm lao động – 31) x 2% x Mức lương cơ sở
Như vậy, nếu lương cơ sở được tăng như đề xuất thì mức trợ cấp hàng tháng tính theo mức độ suy giảm lao động khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp sẽ tăng lên 540.000 đồng/tháng nếu suy giảm 31% khả năng lao động; sau đó cứ suy giảm thêm 1% được hưởng thêm 36.000 đồng/tháng.
3.6. Tăng mức trợ cấp phục vụ cho người bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Theo quy định tại Điều 52 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên mà bị liệt cột sống hoặc mù hai mắt hoặc cụt, liệt hai chi hoặc bị bệnh tâm thần thì được hưởng trợ cấp phục vụ hàng tháng bằng mức lương cơ sở.
Như vậy, nếu tăng lương cơ sở, mức trợ cấp phục vụ cũng sẽ tăng lên thành 1.800.000 đồng/tháng.
3.7. Tăng mức trợ cấp 1 lần khi chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Theo quy định tại Điều 53 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người lao động chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp thì thân nhân của người đó sẽ được hưởng trợ cấp 1 lần như sau:
Trợ cấp 1 lần = 36 x Mức lương cơ sở
Nếu lương cơ sở tăng, mức trợ cấp này sẽ tăng lên thành 64.800.000 đồng.
3.8. Tăng mức dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau điều trị thương tật, bệnh tật
Theo quy định tại Điều 54 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người lao động sau khi điều trị ổn định thương tật do tai nạn lao động hoặc bệnh tật do bệnh nghề nghiệp mà quay trở lại làm việc, trong thời gian 30 ngày đầu mà sức khỏe chưa phục hồi thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe từ 05 – 10 ngày.
Mức hưởng dưỡng sức sau điều trị/ngày = 30% x Mức lương cơ sở
Theo đó, nếu lương cơ sở tăng thì mức hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau điều trị thương tật, bệnh tật năm 2023 sẽ tăng lên 540.000 đồng/ngày.
3.9. Tăng mức trợ cấp mai táng
Theo quy định tại Điều 66 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội, đang bảo lưu quá trình đóng, đang hưởng lương hưu, đang hưởng trợ cấp cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng, người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp mà chết thì thân nhân của họ sẽ được nhận trợ cấp mai táng như sau:
Trợ cấp mai táng = 10x Mức lương cơ sở
Như vậy, nếu lương cơ sở tăng, mức trợ cấp mai táng sẽ tăng lên thành 18.000.000 triệu đồng.
3.10. Tăng mức trợ cấp tuất hàng tháng
Theo quy định tại Điều 68 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về mức trợ cấp tuất hàng tháng như sau:
- Thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng:
Trợ cấp tuất hàng tháng = 70% x Mức lương cơ sở
- Trường hợp còn lại:
Trợ cấp tuất hàng tháng = 50% x Mức lương cơ sở
Nếu lương cơ sở tăng, mức trợ cấp tuất hàng tháng sẽ tăng lên thành 1.260.000 đồng/tháng đối với thân nhân không có người nuôi dưỡng, còn lại tăng lên thành 900.000 đồng/tháng.
4. Đề xuất tăng 12,5% lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội
Bên cạnh đề xuất tăng lương cơ sở, Chính phủ cũng đề xuất tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội cho đối tượng thuộc ngân sách Nhà nước chi trả khoảng 12,5%, đồng thời hỗ trợ thêm đối với đối tượng nghỉ hưu trước năm 1995 có mức lương thấp vào năm 2023.
Mức tăng này được Chính phủ tính toán dựa trên mức tăng lương cơ sở cũng như tình hình thực tiễn, để bảm bảo thu nhập cho những người đã nghỉ hưu ở các thời kỳ trước, từ đó thu hẹp khoảng cách chênh lệch về lương hưu.
Do đó, sang năm 2023, những người lao động đã nghỉ hưu trước đó sẽ có cơ hội được tăng đến 12,5% mức hưởng lương hưu đang nhận.
5. Dự kiến tăng mức đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp bắt buộc tối đa
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp là tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của người lao động.
Trong đó:
5.1. Mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, hàng tháng người lao động phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc với tỷ lệ là 8%.
Mặt khác, mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tối đa = 20 x Mức lương cơ sở.
Do đó, nếu lương cơ sở tăng, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tối đa sẽ tăng lên thành 2.880.000 đồng/tháng.
5.2. Mức đóng bảo hiểm y tế
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, hằng tháng người lao động phải đóng bảo hiểm y tế với tỷ lệ là 1,5%.
Mặt khác, mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm y tế tối đa = 20 x Mức lương cơ sở.
Do đó, nếu lương cơ sở tăng, mức đóng BHYT tối đa sẽ tăng từ 447.000 đồng/tháng lên thành 540.000 đồng/tháng.
5.3. Mức đóng bảo hiểm thất nghiệp
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, hàng tháng người lao động phải đóng bảo hiểm thất nghiệp với tỷ lệ là 1%.
Trong khi đó, mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm thất nghiệp tối đa của người lao động làm việc theo chế độ tiền lương do nhà nước chi trả chỉ bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Do đó, nếu mức lương cơ sở tăng, mức đóng bảo hiểm thất nghiệp tối đa của những người lao động này sẽ tăng lên thành 360.000 đồng/tháng.
6. Cơ sở pháp lý
- Bộ luật Lao động 2019;
- Luật Bảo hiểm xã hội 2014;
- Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015;
- Quyết định 595/QĐ-BHXH ban hành ngày 14/4/2017.
Trên đây là bài viết cung cấp kiến thức pháp lý về những điểm mới trong chính sách bảo hiểm xã hội năm 2023. Phạm Consult là đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn Thuế, Tư vấn tài chính, Dịch vụ kế toán, lập và thanh toán lương. Quý Khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi qua hotline: (84-28) 3930 2487 hoặc kênh truyền thông Facebook nếu có nhu cầu hỗ trợ.
